پیش نوشت: این هم آن مطلب تحلیلی-خبری که گفتم شاید بنویسم. عشق آقا چه می کنه با من تنبل!!!!؟؟
سخنرانی رهبر معظم انقلاب در جمع طلّاب را می‌توان به دو بخش كلی تقسیم كرد. 1. نكات و تحلیل‌هایی مبنی بر نوع روابط حكومت و حوزه
2. نكات و تحلیل‌هایی پیرامون «تحول در حوزه»
هدف ما در این یادداشت آن است كه به بخش دوم سخنان رهبری بپردازیم و سعی كنیم آن را به صورت خلاصه تبیین كنیم. اگرچه كه می‌توان سخنان و نكات بخش اول سخنرانی را هم به گونه‌ای به بخش دوم ارجاع داد و آن را بخشی از تحولاتی به شمار آورد كه باید در حوزه رخ دهد.
گزارشی از سخنان رهبری
رهبر انقلاب در بحش اول سخنان‌شان مبنی بر معنای تحول، ابتدا معنای غلط آن را بیان كرده و فرمودند كه اگر تحوّل را به معنای تغییر در اصول اساسی حوزه‌ها مانند تحول در متد اجتهاد بدانیم، این قطعاً انحراف است. سپس با ارائه مثال‌های مختلفی معنای درست تحول در حوزه را بیان كردند. سپس در همین راستا فرمودند كه نسبت حوزه با فضای علمی جامعه باید دارای دو خصوصیت باشد:
اول: حوزه باید در فضای علمی جامعه حاضر باشد.
دوم: این حضور باید یك حضور فعال باشد، نه یك حضور منفعل.
رهبر انقلاب فرمودند اندیشه‌هایی كه حوزه ارائه می‌كند باید با توجه به نیازهای فكری- اجتماعی بوده و در پاسخ‌گویی، سخنان اندیشمندان دیگر را نیز مد نظر داشته باشد. ایشان همچنین تاكید داشتند كه پاسخ حوزه به مسائل باید یك پاسخ جهانی باشد و حوزه باید توانایی این را داشته باشد كه پاسخ‌هایی جهانی ارائه دهد. در اهمیت این موضوع همین بس كه اگر این كار را نكنیم با دست خودمان به انزوای روحانیت و حذف دین كمك كرده‌ایم.
با توجه به این مباحث، مقصود از تحول یك حركت نو به نو اجتهادی است. به تعبیر دیگر خود ایشان، مقصود از تحول، مدیریت آن است؛ چراكه تحول یك امر قهری است. البته ایشان تأكید كردند كه مقصود از تحول به هیچ‌وجه رها كردن شیوه‌های سنتی و تبدیل كردن آن‌ها به روش‌های دانشگاهی نیست.
ایشان تحول را ناظر به نظام رفتاری و اخلاقی حوزه‌ها هم دانستند و توجه و تكریم اساتید، مراجع تقلید و علما را به عنوان یكی از مهمترین مسائل تبیین كردند. توجه به معنویات و تهذیب را نیز یكی از ضروری‌ترین مسائل دانسته و فرمودند: «با توجه به دنیای جدید و فضای مادی‌زده آن، جوان امروز بیش از گذشته نیازمند تهذیب است.» در این میان رهبر معظم انقلاب تأكید كردند كه گرایش‌ها و احساسات انقلابی باید در حوزه حفظ شود و البته نباید به گونه‌ای باشد كه خدای ناكرده كسی بتواند جوان حزب‌اللهی و انقلابی را به دلیل احساساتش از كوره به در ببرد و از آن سوء استفاده كند.
تحول با طعم حوزوی‌سازی
با توجه به روح كلی سخنان رهبر انقلاب می‌توان گفت كه دغدغه اصلی ایشان پیرامون تحول در حوزه، حوزوی‌سازی حوزه است. به این معنی كه حوزه‌ها قدر سرمایه‌های خویش را بدانند و براساس همان خود را با نیازهای روز جامعه تطبیق دهند اما این تطبیق‌دهی به هیچ‌وجه به معنای دانشگاهی‌سازی حوزه و یا دست كشیدن حوزه از داشته‌های ارزشمند خود نیست؛ بلكه مقصود از تحول استفاده كردن از آن منابع غنی به همراه عنصر اجتهاد است. به همین دلیل ایشان بر تحصیل رشته‌های فلسفه و تفسیر قرآن در كنار فقه تأكید داشته و تذكر دادند كه امروز فضای فكری به گونه‌ای است كه نمی‌توان بدون فلسفه به شبهات پاسخ داد.
شاید بتوان این سخنان رهبری را عكس‌العملی نسبت به برخی از تفاسیر غلط نسبت به تحول در حوزه دانست. براساس این تفاسیر برخی گمان كرده بودند معنای تحول در حوزه، دانشگاهی‌سازی حوزه است و برخی دیگر از ترس هر گونه دانشگاهی‌سازی، به ساختار خشك و متصلّب حوزه چسبیده و هرگونه تغییری در آن را انحراف از حركت اصیل و تاریخی حوزه می‌دانستند.
رهبر انقلاب با تبیین دقیق و خاصی كه از بحث تحول در حوزه ارائه دادند، باعث شدند كه این دو جریان افراط و تفریط به حد تعادل توجه كرده و سعی كنند با رویه اجتهادی كه عامل بقاء شیعه در طول تاریخ پر فراز و نشیب آن است این حركت را ادامه دهند. حركتی كه امروزه بیش از هر زمان دیگری مورد نیاز است. تحولی كه باید علاوه بر گستره‌های قدیم علوم حوزوی، وارد فضاهای جدیدی مانند علوم انسانی نیز بشود.
تأكید رهبر انقلاب مبنی بر اینكه هیچ نظامی نمی‌تواند در خلاء فعالیت كند و نیازمند تئوری‌های علمی است، افق جدیدی از وظایف را در مقابل اندیشمندان حوزوی قرار داد .حوزویان اکنون باید در زمینه‌های جدیدی مانند تعلیم و تربیت، مدیریت و… به سراغ متون دینی رفته و با استفاده از منابع كار اجتهادی كنند. اجتهادی كه بتواند خلاء فكری ما را پر كند و پشتوانه عمل نظام اسلامی واقع شود.بعدن نوشت: البته راستش این را در اصل برای اینجا نوشتم.